Bir önceki makalemizde problemin ne olduğu hakkında bilgi verilmiştir. Makalenin devam kısmında ise problemin insanlar üzerindeki etkisi deşifre yöntemi ile incelenmiştir.
Çalışmanın Sınırlılıkları:
Bu araştırmanın sınırı Türkiye’nin belli şehirlerinde (Bursa, Yalova, Iğdır, Bilecek) yaşayan ve sadece yaş ile sınırlı olmaktadır. 18-27 yaş aralığındaki genç bireyler üzerindeki veriler analiz edilip, derinlemesine mülakat yöntemi kullanılmıştır.
Tanımlar:
Çalışmada kullanılan “fenomen”(influencer) kavramı sosyal medya platformlarında belli başlı bir kitleye sahip, etkileşim sayısı oldukça fazla olan kullanıcılara verilen bir sıfattır.
Çalışmada kullanılan bir diğer tabirde z kuşağı kavramıdır. Bu kavram 1996-2015 yılları arasında doğan bireyler için kullanılmaktadır. Bu kavramın belli başlı bir tanımı olmasa da basit bir dille dijital teknolojiyle daha fazla zaman geçiren gençlik olarak tanımlanabilir.
Çalışmanın Yöntemi:
Bu araştırmaya en uygun yöntemin derinlemesine mülakat tekniği olduğu belirlenmiş ve çalışmada kullanılmasına karar verilmiştir. Türkiye’nin çeşitli illerinde (Bursa, Yalova, Iğdır, Bilecek) yaşayan cinsiyet ayırmaksızın yalnızca 18-27 yaş aralığındaki sosyal medya kullanıcıları derinlemesine mülakat yöntemi kullanılarak belirli görüşmeler yapılıp ses kaydı alınmıştır. Bu ses kayıtları daha sonra deşifre yöntemi kullanılarak yazıya dökülüp yorumlanmıştır. Çalışma sadece 18-27 yaş aralığında olan genç bireyler üzerinde yapılmıştır. Bunun başlıca nedeni ise daha önce yapılan araştırmalara göre 18-27 yaş arasındaki bireylerin sosyal medya platformlarını çok aktif bir şekilde kullanmasıdır. Bu da genç bireylerinkendi benliklerini yaratma ve yenileme sürecinde sosyal medya platformları tarafından doğrudan bir etkiye maruzkalmış olmalarıdır.
Rol-Model Alma, Benlik Yenileme Süreci ve Fenomenler
Çalışmanın bir diğer ana sorusu ise; katılımcılarımın sosyal medya platformlarında belli bir kitleye sahip olan fenomenleri kendilerine rol model alması ve benliklerindeki yenileme sürecinde olan etkilerine göz atmaya çalışacağız.
“Fenomen veya influencer diye adlandırılan kişileri takip etmiyorum. Takip ettiğim kişiler arasında spor medyasından Erman Yaşar’ı söyleyebilirim. Karakterini kendime benzetiyorum. Onun dahil olduğu birçok sayfayı özellikle takip ediyorum. Tabii gazeteci olmam ve spor alanında ihtisas yapmam Erman Yaşar’ı takip etmemde en büyük etken. Gerek düşünce yapısı gerek mizaç olarak kendime benzetiyorum. Belki de ben ona benziyorum veyahut onu takip ede ede ona benzemeye başladım.”
Katılımcımın kendi mesleğini ele almasından dolayı düşünce yapısında ister istemez mesleğine göre devşirme meydana gelmiştir. Spor alanında ihtisas yapmasından dolayı spor alanında ihtisas yapmış Erman Yaşar’ı kendisine rol-model alması hiç anormal bir durum değil. Bu da katılımcımın gençlik yaşında olmasına rağmen karakterindeki yenileme sürecinin devam ettiğini göstermekte.
“Kendimi yakın hissettiğim fenomen olarak Oğuzhan Uğur ve Aytuğ Akdoğan isimlerini verebilirim. Oğuzhan Uğur'un milliyetçi tutumunu ve benimsediği fikirleri onaylayan biri olarak bu fikirlerin aktarımı konusundaki başarısından ilham alarak belleğime kazınan şekliyle benzer cümleleri kullanmış olabilirim. Aytuğ Akdoğan'da ise genellikle edebi sanatsal ve psikoloji alanıyla alakalı birçok programı olduğu için ve ilgimi çektiği için bu programlar arasında beni etkileyen bazı kesitleri günlük hayatıma yansıtmış olabilirim.”
Sonuç
Elde edilen bulgular sonucunda çalışmada sosyal medya platformlarının kullanıcılar üzerinde bağımlılık derecesine geldiği tespiti yapılmıştır. Özellikle katılımcılarımın en az iki sosyal medya platformunda hesabı olduğunu ve bu hesapları aktif bir şekilde kullandığını söylemekte. Sosyal medya platformlarının gerek soyut gerekse somut anlamda katılımcıların benliğinde ve rol-model alma sürecinde endirektetkiye sahip olduğu görülmekte. Sosyal medya platformlarında kullanıcılara sunulan benlik ile reel hayattaki benlik arasında önemli derecede farklılıklar vardır. Rol-model ve benlik yenileme süreci konusunda ise katılımcıların ailede başlayan rol-model ve benlik sürecinin sosyal medya platformları ile zamanla değişime ve yenilenmeye başladığı görülmektedir. Katılımcıların ergenlik çağında ailesinden, okuduğu okuldan, öğretmenlerinden ve yetiştiği mahalledeki kültürden benimsediği; kendisine rol-model ve benlik açısından örnek aldığı düşünce ve fikir yapısının sosyal medya platformları tarafından ele geçirildiği ve devşirmeye uğradığı tespit edilmiştir. İki ana soru üzerinden gidilen çalışmanın ilk soru başlığında katılımcılara hangi sosyal medya platformlarını, hangi amaçla kullandığı soruları sorulup katılımcıların karakteri analiz edilmiştir. İkinci ana soruda ise katılımcılara sosyal medya platformlarındaki fenomenlerin rol-model alma ve benlik yenileme sürecinde etkilerinin olup olmadığına bakılmıştır. Katılımcılarımın bir kısmı sosyal medya platformlarındaki fenomenleri düşünce ve fikir olarak benimsediği bir diğer kısmının da tüketim alışkanlığı üzerinden kendilerine rol-model aldıkları tespiti yapılmıştır.