Bu üç kelime birleştiğinde, bir Bursalının Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna yaptığı katkılar, bunun yanında İş Bankası ve de Cumhurbaşkanlığı koltuğu akla gelir. Kısa süre önce ölüm yıldönümünde Umurbey’deki mezarı başında anılmış. Ben de bu önemli günü atlamışım ne yazık ki…Bu güçlü ve demokratik cumhuriyetin kuruluşu, gelişmesi ve belirli bir seviyeye gelmesi aşamalarında, bir Bursalı ismin katkısını her okuduğumda, hep heyecanlanırım.

Bayar ise, diğerlerinden farklı olarak, hemen herkesin hafızasında yer etmiş bir hemşerimizdir. 1946 yılında Adnan Menderes ile kurdukları Demokrat Parti ‘nin CHP ile on yıl boyunca yaşanan çekişmeleri bir kenara bırakarak baktığımızda, bu başarılı devlet adamının bu topraklarda doğmuş olmasından mutluluk duyarız. Bunu yaparken, 27 Mayıs sürecine gelinceye kadar, muhalefete yapılanları da unutmadan, İhtilalin acı sonuçlarını hiçe saymadan da geçemeyiz doğal olarak. Ama geçmiş, geçmişte kaldı, yeni bir şey söylemek ve yeni kuşakları, en azından onların Bursa’da yaşayanlarını aydınlatmak gerekir.

Ölümünün 38 yıldönümünde kabri başında bir kez daha anılmış Celal Bayar. Habere göre katılımcılar arasında, Cumhurbaşkanlığı mensuplarından bir yetkili de var, parti temsilcileri de… Bursa Valisi’nin yanı sıra bazı milletvekili ve parti başkanları da bulunmuş bu anmada…Bu tür konularda Gemlik’in yeni belediye başkanı Şükrü Deviren’in gayretleri de yadsınamaz. Aslına bakılırsa, Celal Bayar gibi birinin ölüm yıldönümü anmasına daha geniş ve üst düzey bir katılım olmasını beklerdim. Özellikle CHP’nin geçmişi, geçmişte bırakarak önemli bir temsilci ile o anmada bulunuşu, günümüzün gerginliklerini gidermek ve hak edilene gerekli önemi göstermek açısından çok önemli olurdu.

Savaşta Kuvay-ı Milliyeci barışta iktisatçı

Bir çok özelliğe sahip olan Bayar, Atatürk’ün yakın çalışma arkadaşlarından biridir ve savaş kazanıldıktan sonra O’na daha önemli roller biçer…

İŞ Bankası’nın kuruluşu ile görevlendirir ve 1950 seçimi sonrasında da en yüce makama seçilir ve Cumhurbaşkanı olur Celal Bayar.Ama genç cumhuriyetin ilk yılları için çok büyük öneme sahip olan finansman konusu ve İş Bankası’nın kuruluşunu da bir kalemde geçemeyiz. İşte o günlerden bir bölümü aktarmaya çalışacağım.Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa 20 Ağustos 1924 günü yapılan Bakanlar Kurulu toplantısında, çalışma arkadaşlarına;

“Vatanı kurtaracak ve yükseltecek önlemlerin başında halkın doğrudan doğruya itibar ve güveninden doğup meydana gelen tam manasıyla modern ve milli bir banka kurmak gelir...” diyerek kararını bildirir. Kurulacak ilk milli bankaya “İş Bankası” adı verilir. İlk Genel Müdürlüğüne, Maliye Bakanlığı ve milletvekilliğinden istifa eden Celal Bayar getirilir. 26 Ağustos Zafer Bayramı günü resmi başvurusunu yapan İş Bankası’nın açılışı, 9 Eylül 1924 tarihinde Ankara İstasyon Caddesi üzerindeki binasında düzenlenen özel bir törenle resmen gerçekleşir.

Atatürk’ün bir akşam sohbeti esnasında Türkiye İş Bankası İdare Meclisi üyelerine söyledikleri de çok anlamlıdır:

“Sermayenin azlığına bakarak cesaretiniz kırılmasın. Böyle kurumlar için en kuvvetli sermaye, zekâ, dikkat, iffettir; teknik ve metodik çalışmasını bilmektir. Bu inançla işe sarılınız, mutlaka başarırsınız! ...Bu işte başarı kazanmayı, eğer şahsî bir onur meselesinden daha ileri, millî bir gurur, millî bir onur meselesi yaparsanız çalışmak için, amacınıza ulaşmak ve daha yükselmek için muhtaç olduğunuz ateşi, enerjiyi bol bol yüreklerinizde bulacaksınız!”

İlk Şubeler İzmir ve Bursa’da

Türkiye İş Bankası’nın açılışı 9 Eylül 1924 günü Ankara’da gerçekleşirken, yöneticilerde hem merak hem de endişe vardır. Banka sermayesini tamamlayabilmek için büyük çaba sarf eden Celal Bayar’ın aktardığı üzere bin liralık hisselere o günün koşulları nedeniyle fazla ilgi yoktur. Buna rağmen bir yıl sonra 1925 yılında İş Bankası İzmir ve Bursa’da ilk iki şubesini açar.