Ülkemiz bir deprem ülkesi olup, ne yazık ki sıkça yaşanan depremlerle büyük can ve mal kayıpları yaşanmaktadır.

Yaşanan depremlerde birçok yapı ya ciddi zarar görmekte yahut daha kötüsü yıkılmaktadır ve nice canlar yitirilmektedir.

Belli bir bölgede bulunan birçok yapı sağlam bir şekilde ayakta dururken yine aynı bölgede Kahramanmaraş merkezli deprem bölgesinde olduğu gibi salt bir kısım yapıların hasar görmesi, yıkılması yanında bir kısmı da dimdik ayakta kaldığı görülmektedir.

Bunun nedenleri üzerinde duran uzmanlar öncelikle zeminin sağlamlığı, ardından projenin kurallara uygun olması, kullanılan malzemenin yönetmeliklere uygunluğu ve denetim olarak belli ölçütleri ortaya koymaktalar.

* * *

Herhangi birinin bir yapı yapabilmesi için yasa, yönetmeliklere göre kimi kıstaslar gerekmektedir.

Yapı sahibi tarafından plan ve projelerin hazırlatıldıktan sonra yasa gereği bir müteahhitle anlaşmak zorunluluğu vardır.

Yahut yapının müteahhitliğini Yapı Sahibi Müteahhitlik vasıflarına sahip ise kendisi de üstlenebilmektedir.

Daha sonra yapı sahibinin bir Yapı Denetim şirketi ile anlaşması gerekir yasa gereği.

Yapı Denetim Şirketi Yapı Sahibi adına Müteahhidi denetler.

Yani ilk sorumluluk müteahhit yerine Yapı Denetim Şirketine aittir.

Yapıya sonradan yapılan ekleme, çıkarmalar nedeniyle (kolon, dikme kesme, balkon uzatma gibi) sorunlar çıkmasının sorumlusu ise kuşkusuz sorumluluk müteahhide ait olacağı açıktır.

* * *

Yapı Denetçi belgesi alınmasının da koşulları vardır.

Yasaya göre, meslek yaşamında en az 12 yıl fiilen çalışan ve bunu resmi olarak belgeleyen Mimar ve Mühendisler Bakanlık Yapı Denetim Komisyonu’na başvurur.

Komisyon tarafından yeterli görülen kişilere Denetçi Belgesi verilir. Bu belgelerin geçerliliği 5 yıl olup bu süre sonunda belgesini yenilemeyenlerin belgeleri iptal edilir.

Yapı Denetim Şirketlerinde denetçi Mimar ve Mühendislerin yanı sıra Yardımcı Kontrol elemanı Mühendislerde görev alır.

Yapı Denetim Şirketinde çalışan tüm mimar ve mühendislerin belirli bir m2 sınırı vardır.

Bu sınırın üzerinde denetleme yapamazlar.

Bu m2 aşıldığında bir başka mimar veya mühendis görev alır.

Yapının inşaat sorumluluğunu üstüne alan Yapı Denetim Şirketi’nde çalışan Mimar ve Mühendisler binaların depreme dayanıklı olması, yangın merdiveninin bulunması, sağlam olması, yangın alarm sistemi taşıması ve projeye tam anlamıyla uygun olması için doğru çalışmalar yürütmek ve kontrol etmek, yapıların imar planına uygun olup olmadığı konusunda alanı kontrol etmek ve raporlamakla görevlidirler.

* * *

Yapı Denetim Firmalarının sorumluluğu bakımından yasanın 3. maddesi iki ayrı süre kabul etmiştir.

Bu sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıldır.

Yapı Denetim Kuruluşlarının, yasadan kaynaklanan sorumluluklarının başlayabilmesi için taraflar arasında bir sözleşme ilişkisinin kurulması gereklidir.

Yapı Denetim Şirketi sözleşme gereği, yapıyı denetlemeyi bir bedel karşılığı yapmaktadır.

Bununla yapının yerel yönetimler tarafından ruhsatlandırılması için rapor düzenler ve buna göre ruhsat verilir.

Ancak burada yasa Yapı Denetim Şirketlerine hukuki sorumluluklar yüklese de demek ki bu yeterli olmamaktadır.

Bununla birlikte bu denetleme şirketlerine o yapıyı sigortalama yükümlülüğü (Garanti)de getirilirse kurallara uyumda daha etkili olacağı açıktır.